تراکتور وسیله ای است که برای تامین قدرت مورد نیاز وسایل و ادوات به منظور انجام کارهای کشاورزی به کار می رود. تراکتور های کشاورزی در انواع مختلف از شکل ساده دوچرخی موتور دار بدون صندلی(آنچه به تیلور معروف شده است) تا 8 چرخ بزرگ کمر شکن تا قدرت ??0 اسب بخار ساخته شده اند. لازم است ابتدا تعریف جامه وفنی از تراکتور داته باشیم.
تراکتور چیست؟
واژه تراکتور یک کلمه خارجی(tractor) و به معنی کشنده است. گاو آهن ها وسایر ادوات قدیمی که قبل از اختراع تراکتور با دام کار می کردند همگی از نوع کشیده بودند یعنی به وسیله یوغ به دام وصل و به وسیله آن ها کشیده می شدند. تراکتورهای اولیه نیز دقیقا همین کار را می کردند. در مورد گاو آهن ها به عنوان مثال، سه چرخ وجود داشت که خیش ها بر آن سوار می شدند. بیرون آمدن خیش ها و افتادن آن ها به زمین توسط کلاچی صورت می گرفت که در یکی از چرخ ها تعبیه شده بود. اهرم راه اندازی این کلاچ، طنابی بود که در دست راننده تراکتور قرار داشت. این گاو آهن توسط دیرک خود به تراکتور قلاب می شد و تراکتور فقط وظیفه کشیدن آن را به عهده داشت، بدین جهت اسم این وسیله کشنده را تراکتور نهادند. با پیشرفت تکنولو‍ژی، تغیراتی در تراکتورها و در نتیجهادواتی که توسط آن ها کار می کردند به وجود آمد به نهوی که امروزه کمتر از تراکتور به عنوان یک وسیله کشنده استفاده می شود. تقریباً تمامی گاو آهن ها و ادوات سبک بر تراکتور سوار می شدند یعنی به اتصال سه نقطه تراکتور متصل شده و به وسیله دستگاه هیدرولیک بالا و پایین میروند. همچنین از محور تواندهی تراکتور برای تامین حرکت دورانی بهره گرفته می شود. تسمه فلکه روی تراکتور برای راه اندازی آسیاب ها یا پمپ های گریز از مرکز به کار میرود. ولی کلمه تراکتور همچنان باقی مانده است.
از نظر فنی تراکتور یک ماشین خودگردان است. برای توضیح این کلمه لازم است ابتداموتور و ماشین تعریف شوند. موتور وسیله ای است که قدرت تولید می کند ولی به تنهایی قادر به کار نیست. ماشین وسیله ای است که کار انجام می دهد ولی قدرت تولید نمی کند. این وسیله نیز به تنهایی قادر به تولید کار نیست مگر اینکه از یک موتور قدرت بگیرد. تراکتور باید کار انجام دهد، بنابر این باید شامل موتو و ماشین باشد و این چنین است. قسمتس از تراکتو شامل کلاچ، جعبه دنده، دیفرانسیل، چرخ ها و غیرهع به استثنای موتور آن ماشین می باشد. از آن جا که این ماشین دارای موتوری است که مستقیماً به آن وصل شده بنابر این تراکتو را یک ماشین خودگردان می نامیم.
تعریف جامع و کاملی که می توان برای تراکتورهای امروزی به عمل آورد عبارتست از:
ماشین خودگردانی که قابلیت تولید سه نوع توان کششی، دورانی و هیدرولیکی را داشته و برای تقریباً تمام کارهای کشاورزی به کار می رود.
مختصری از تاریخچه تکامل تراکتور
اولین ترامتور های ساخته شده از نوع موتورهای احتراق خارجی با چرخ های آهنی حجیم بودند. این تراکتورها احتیاج به حمل مقادیر زیاد آب و زغال سنگ یا چوب به عنوان سوخت موتورهای بخار خود بودند وگاه تا 14 خدمه بری هر تواکتور لازم بود.
با اختراع موتورهای احتراق داخلی، حجم موتور خیلی کمتر شده خدمه به دو راننده و کمک راننده تقلیل یافت ولی چرخ ها هنوز اهنی بودند. اولین موتورهای احتراق داخلی از نوع بنزینی بودند ولی موتورهای اکثر تراکتورهای امروزی از نوع گازوئیلی است که سوخت آن ارزانتر و گشتاور آن بیشتر است. اخیراً موتورهای احتراق داخلی گازی که از کپسول های گاز مایع بهره می گیرند روی تراکتور سوار شده اند.
تراکتورهای اولیه فاقد اتصال سه نقطه بودند و همانطور که اشاره شد، ادوات کشاورزی عموماً به دنبال تراکتور کشیده می شدند. با اختراع سیستم هیدرولیک واتصال سه نقطه، اکثر ادوات به صورت سوار یا نیمه سوار ساخته شدند. تراکتورهایی که ادوات بر آن هاسوار باشند قابلیت فرمان دادن ودور زدن بیشتری داشته طول کل تراکتور و وسیله کمتر شده بنابر این فضای کمتری را اشغال می نماید. دستگاه های هیدرولیکی امروز تکامل یافته اند: در دستگاه های هیدرولیکی قدیمی با پایین بردن اهرم هیدرولیک وسیله ای مثلاً گاو آهن به خاک می افتاد و در صورت تنظیم بودن تمایل تیغه نسبت به خاک، با حرکت ترکتور به جلو وارد خاک می شد. اگر هنگام شخم زدن به خاک نرم می رسید، گاو آهن پایین تر می رفت که با برخورد دوباره به خاک سخت، مقاومت زیادی به تراکتور وارد می ساخت. این مقاومت سبب بوکسوات چرخ های تراکتور گاهی شکستن خیش ها می گردید. برای رفع بوکسوات راننده باید اهرم هیدرولیک را کمی بالا می برد، گاو آهن بالا آمده تا سختی زمین را رد نموده و سپس اهرم دوباره کمی پایین تر برده می شد تا به عمق اولی برسد. بدین ترتیب راننده باید مرتباً با اهرم هیدرولیک بازی می کرد. برای جلوگیری از شکستن خیش ها یا سایر ادواتی که در خاک کار می کردند از آزاد کننده های خودکار و یا پین های مخصوص(shear pin) استفده می شد. سیستم هیدرولیک ترکتورهای انروزی خودکار ومجهز به دوسیستم کنترل با کشش(proft control) و کنترل با موقعیت(positon control) می باشند. سیستم کنترل با کشش، مقاومت روی اتصال سه نقطه تراکتور را به طور اتوماتیک ثابت نگه می دارد. اگر مشکلی که در فوق اشاره شد پیش آید یعنی گاو آهن یا سایر ادوات به مانعی روی زمین به سختی برسند که مقتومتی بیش از حد کشش تراکتور وارد نماید، سیستم کنترل با کشش به طرز خودکار، گاو آهن را کمی بالا می آورد آنقدر که تراکتور بدون سر خوردن یا بوکسوات چرخ ها به حرکت خود ادامه دهد و پس از رفع مانع یا مقاومت نیز وسیله را به طور خود کار به عمق تنظیم شده قبلی فرو می برد.
تراکتور های قدیمی فاقد محور تواندهی یا به اصطلاح شفافت خرمنکوب بودند. این محور مولد حرکت دورانی است. تراکتور های انروزی عموماً مجهز به این محور می باشند که به راحتی می تواند اندام هایی از ماشین های کشاورزی که احتیاج به حرکت دورانی دارند مانند شانه برش دروگرها، پره کود افشان ها، موزع بذر کارها و غیره را به کار اندازند. سرعت دوران این محور 540 دور در دقیقه است ولی امروزه محور با 1000 دور در دقیقه نیز وجود دارد. اخیراً محورهایی به کار برده شده اند که می توانند سرعت های دورانی متفاوتی داشته باشند. محور چرخ گرد نیز در اکثر تراکتورهای امروزی نیز وجود دارند.
چرخ های تراکتورهای اولیه برای درگیری بیشتر با خاک، از نوع آهنی بوده روی آن ها برآمدگی هایی وجود داشت. پس از اختراع اتصال سه نقطه و توجه به این موضوع که ادوات سوار
